De meeste verhalen over de Eerste Wereldoorlog spelen zich af in het noorden van Frankrijk of de velden van Vlaanderen. Dit komt vooral omdat daar de Engelsen slag leverden met de Duitsers en die Angelsaksen weten toch onze blik op dit conflict voor een groot deel in te kleuren. Natuurlijk heb ik over Verdun en de Chemin des Dames gelezen maar toch denk je bij een loopgraaf vooral aan de ellende in de modder bij Ieper en Amiens, ik wel althans.
De Duitse loopgraven zijn veel beter bewaard gebleven dan de Franse. Op de achtergrond staat een kruis die aangeeft dat daar een soldaat is gesneuveld.
Maar het bloedige conflict speelde zich ook in de Elzas af. Al was hier de beginsituatie en het toneel anders, de uitkomst was bijna identiek; de aanvallende partij liep al snel vast waarna de soldaten zich begonnen in te graven om vervolgens vier jaar met alles wat ze hadden op elkaar in te beuken zonder enig succes. Met alle ellende van dien.
De opening van de oorlog was al anders dan in het noorden. De Elzas behoorde namelijk in 1914 bij Duitsland. Dat had dit gebied namelijk na de oorlog van 1870 toegeëigend. De grens was door Bismarck na de overwinning op Frankrijk een kilometer of dertig naar het westen verschoven. Dit verlies, en dat van Lotheringen, was voor Frankrijk een open zenuw. Voor 1870, en nu trouwens ook, was de Rijn de grens, in 1914 lag die in de Vogezen. Bij het uitbreken van de oorlog was het voor de Fransen ook een ‘no-brainer’ om de Elzas te heroveren, het hoorde gewoon bij Frankrijk. Het Franse leger stortte zich onmiddellijk op Mulhouse en kreeg die stad ook vrij snel in handen.
Duitsland had een ander plan en wilde met een enorme scharnierbeweging via België direct Parijs aanvallen. Dat hierdoor Engeland direct bij de oorlog betrokken zou raken was een ingecalculeerd risico. Dit plan lukte bijna en met een uiterste krachtsinspanning kon het Franse leger de Duitsers aan de Marne vlak voor Parijs tegenhouden.
Deze ontwikkeling was voor de Fransen in de Elzas nogal zuur want ook zij werden opgeroepen om de hoofdstad te verdedigen terwijl het Rijndal voor het grijpen lag. Het leek erop dat slechts nog een een paar goed verdedigende Duitse stellingen onschadelijk moesten worden gemaakt en de klus was geklaard.
Eén van deze stellingen lag bij Le Linge. Nadat in 1915 duidelijk was dat Parijs veilig was besloot het Franse leger in juni van dat jaar de aanval te openen op de Duitse stellingen op de bergtop. Het duurde vijf maanden om het in handen te krijgen waarbij meer dan 17.000 mannen het leven lieten. Dat zijn zeer indrukwekkende aantallen die we ons nu eigenlijk niet meer kunnen voorstellen.
Onze aankomst was veel sneller maar wel een beetje surrealistisch. Het was eind oktober, redelijk mooi weer maar door de regen in de nacht daarvoor wel vrij dampig en mistig. Op de parkeerplaats stond één auto uit Bourgondië maar er was verder niemand te zien. Om het thema van de plek een beetje kracht bij te zetten is het terrein afgezet met roestig prikkeldraad waar een klein stuk geschut staat opgesteld. De ingang van het geheel bevindt zich voor een bunker maar die was gesloten. De lunchpauze begint in het najaar hier om 11.00 uur.
Opvallend is dat de loopgraven heel dicht bij elkaar lagen. Aan de linkerkant vlak naast het pad liggen de Duitse loopgraven terwijl aan de rechterkant bij het witte kruis de Fransen lagen. De Fransen veroverde de heuvel na maanden van strijd.
Dit mocht de pret niet drukken want het terrein is gewoon toegankelijk en via goede informatieborden wordt het verhaal van deze plek duidelijk in drie talen verteld. Prima geregeld dus en alle deelnemende partijen aan de oorlog komen zo alsnog aan hun trekken.
Op het terrein is het duidelijk dat de Duitsers de gevechtspauze hier tussen de herfst 1914 en juni 1915 goed hebben gebruikt om zich te versterken. De Duitse loopgraven beginnen al op het parkeerplaats, die er toen natuurlijk niet was, en zijn nog altijd in zeer goed conditie en uiterst strategisch boven op de heuvel geplaatst. Als je niet oplet val je er met auto en al zo in.
De Franse loopgraven bevinden zich vlakbij, op bepaalde plekken op slechts een paar meter. Het is goed dat her en der borden zijn geplaatst die aangeven waar de Fransen zich bevonden want van de Franse linie is bijna niets meer te zien. Nu waren die natuurlijk ook in de aanval maar het bevestigt ook het imago van de kwaliteit van de producten die worden geproduceerd door de beide naties.
Op bepaalde plekken staat een groot wit kruis met daarop een verhaal van die plek. Zo is bijvoorbeeld de tekst dat er een ene Jean op een plek in september 1915 is verdwenen op nog geen drie meter van zijn eigen loopgraaf en vijf meter voor die van de Duitsers. De woordkeuze geeft aan wat een hel het hier moet zijn geweest. Hoewel dit zich meer dan honderd jaar geleden voltrok blijven dit dramatische verhalen. Opvallend is dat niet alleen de Franse verhalen worden verteld, ook de belevenissen van de Duitse soldaten Klaus en Horst hebben hier een plaats.
Dat de Duisters het redelijk goed voor elkaar hadden in hun loopgraven merk je pas als je er loopt. De linie bestond uit drie lijnen die slingeren door het terrein. Dat slingeren van de loopgraven was expres want zo richtte een voltreffer van een kanon maar beperkte schade aan. Daarbij is het makkelijker verdedigen als de tegenstander eenmaal in de loopgraven zijn aangekomen. De linies zijn regelmatig versterkt met bunkers waar de soldaten dekking konden vinden bij de langdurige beschietingen. De kwaliteit van de loopgraven is na honderd jaar nog goed al ik zou er liever niet inzitten.
Eenmaal in de loopgraven verdwaal je binnen een paar passen. Gelukkig zijn er drie routes goed aangegeven maar als je even niet oplet ben de weg kwijt en weet je echt niet meer waar je bent. Toen wij uiteindelijk de uitgang hadden gevonden, te herkennen aan de grote Franse vlag, ging het museum net open. Hier kan je uniformen, wapens en andere uitrustingsstukken van beide partijen bekijken. Voor de entree hoef je het niet te laten maar als je al eens bij zo’n plek naar binnen bent geweest is het niet de moeite. Het bijzondere aan deze plek zijn de loopgraven. Het zijn er bijzonder veel en in uitzonderlijk goede conditie, de Duitse tenminste.
Le Linge is één van de vele plekken in Frankrijk waar het verhaal van de Eerste Wereldoorlog wordt vertelt. Hoewel dit conflict enorme gevolgen heeft gehad op onze geschiedenis wordt hier het ‘kleine’ verhaal verteld van de soldaten zelf. Je kan je hier goed voorstellen hoe het is geweest om in de loopgraven te moeten vechten. Het maakt de gebeurtenissen uit die oorlog klein en menselijk. Wat zo goed aan Le Linge is dat ook het verhaal van de Duitse soldaten wordt verteld en dat siert de Fransen toch ook wel weer.
cc NicoisDeCoeurCoaraze: zonnig dorp aan de Côte d’Azur
Mooi, dat dit ook hier onder de aandacht is gebracht! Ook wij lezen er veel over en bezoeken dikwijls de restanten van WO1.
Elk jaar lopen wij een stuk van de GR5, ( lange afstandswandeling van NL tot aan Nice) zo ook afgelopen september. Wij liepen toen in de Vogezen en zodoende kwamen we ook hier uit. Hebben er 1 dag extra gelopen om er een mooie rondwandeling te maken. Buiten dit gebied bij de parkeerplaats kom je namelijk in de bossen ook nog veel loopgraven en bunkers tegen.
Veel informatie , zeer gedetailleerd , staat in het boekje van “Velden van weleer” Geschreven door Chrisje en Kees Brandts . Ze beschrijven tot de kleinste weggetjes alles vanaf de Noordzee tot aan Zwitserland.
Jammer dat het museumpje tussen de middag dicht is……..maar de directe omgeving geeft je al een goede indruk hoe dicht hier twee partijen tegen , ook wel naast, elkaar hebben gestaan……
Dank je voor de reactie. Kennelijk ben ik niet de enige die die tik heeft met de WOI. Het is van nature een beetje een vergeten oorlog voor Nederland wat ongetwijfeld te maken heeft dat ons land daar niet aan mee deed. Evengoed heeft deze oorlog ook voor Nederland een enorme invloed gehad. Niet alleen op militair en politiek vlak maar ook de sociale en economische gevolgen zijn bijna niet te overschatten. Deze vier jaar is echt een keerpunt geweest in de geschiedenis die bijna geen vergelijk heeft. Interessant dus!
De WO1 historie biedt ook een blik op de actuele situatie in de wereld. De hopeloze strijd van vastgelopen wraak en macht en de enorme schade (sociaal, cultureel, economisch, milieu en menselijk) van een loopgravenoorlog.
Europa zat 1000+ jaar vast in oorlogen met elkaar en nu met de EU is het, althans in Europa, toch een hoopvollere situatie.
In onderstaande zin staat een vergissing, als ik de tekst zo lees moet dit 1870 zijn en niet 1970
Voor 1970, en nu trouwens ook, was de Rijn de grens, in 1914 lag die in de Vogezen. Bij het uitbreken van de oorlog was het voor de Fransen ook een ‘no-brainer’ om de Elzas te heroveren, het hoorde gewoon bij Frankrijk. Het Franse leger stortte zich onmiddellijk op Mulhouse en kreeg die stad ook vrij snel in handen.
Dat de Duitse linies “beter” waren heeft niets te maken of Duitse producten beter of slechter zijn dan Franse producten.
De Duitse linies waren verdedigend. De geallieerden aanvallend. De eerste een betonnen bunker, de tweede een gegraven loopgraaf.
De musea geven aan hoe waanzinnig het eigenlijk was en hoeveel lijden het bracht. Doden waren relatief goed af, gewonden minder (lichamelijke schade) of knettergek geworden. In de huidige tijd nu hetzelfde in het oosten, idiote oorlog en vernietiging van levens.